آینده اینترنت اشیا و خانه هوشمند چگونه خواهد بود؟

آیا با هوشمند سازی خانه آن امنیت و صمیمیتی که هزاران سال در خانه داشته ایم از بین می رود؟ در این مقاله علاوه بر پاسخ به این پرسش، به بحث درباره آینده ی اینترنت اشیا، مزایا و معایب آن و معرفی برخی از سیستم هایی که در خانه های هوشمند مورد استفاده قرار می گیرند می پردازیم.

خانه هوشمند چگونه است؟

چند سالی می شود که فناوری های جدید وارد خانه های ما شده اند. آینه های هوشمند، جاروبرقی های رباتی، لوازم آشپزخانه بی سیم و… دستگاه ها و تجهیزاتی هستند که با اتصالشان به اینترنت قرار است زندگی ما را متحول کنند. فروش این نوع لوازم خانگی هوشمند به سرعت در حال افزایش است و با گذشت زمان کم کم در هر خانه ای یافت خواهند شد.

اتوماسیون خانگی اینترنت اشیا به معنی فرآیند کنترل خودکار لوازم خانگی با استفاده از تکنیک های مختلف در سیستم های کنترلی است. وسایل برقی و الکترونیکی خانه مانند پنجره ها، یخچال ها، پنکه ها، چراغ ها، سیستم اعلام حریق ، تایمرهای آشپزخانه و … را می توان با استفاده از روش های مختلف کنترل کرد.

خانه هوشمند متصل به اینترنت اشیا شامل سیستم های موسیقی همراه با حسگر خلق و خو، روشنایی هوشمند، تهویه مطبوع و گرمایش و سرمایش هوشمند، پرده های هوشمند، در و پنجره های اتومات و بسیاری از تجهیزات دیگر می شود. با این همه تا به حال در مورد تاثیر این لوازم خانگی بر زندگی افراد مشخص نشده است. اینکه آیا واقعا تجهیزات هوشمند متصل به اینترنت توانسته اند زندگی اعضای خانه را بهبود بخشند؟

همواره این سوال نسبت به هوشمند سازی خانه و اینترنت اشیا مطرح بوده است که آیا استفاده از تجهیزات هوشمند باعث از بین رفتن حریم خصوصی افراد و درز اطلاعات و داده های شخصی آنها به شرکت ها می شوند؟ این شرکت ها با شعار راحتی، اتصال و امنیت اقدام به تبلیغ محصولات متنوع خود می کنند اما آیا لزوما استفاده از این تجهیزات باعث بهبود کیفیت زندگی می شود؟ آیا استفاده از اینترنت اشیا تبدیل به یک امر ضروری و اجتناب ناپذیر خواهد شد؟

جایی در آینده ی نزدیک

فرض کنید در سال های آینده، یک کارآفرین پس از یک هفته ی کاری سخت و طولانی به خانه ی هوشمند خود که از اینترنت اشیا بهره می گیرد وارد می شود. سیستم امنیتی هوشمند خانه با توجه به حال و هوای او یک موسیقی آرامش بخش پخش می کند. شخص کارآفرین، وسایل خود را در آشپزخانه قرار می دهد، جایی که اجاق گاز هوشمند به جای راهنمای دستور پخت، فهرست غذاهای آماده ی طبخ را نشان می دهد.

پس از آماده شدن غذا، برای تماشای تلویزیون به اتاق نشیمن می رود. تلویزیون هوشمند براساس خلق و خوی او چند برنامه پیشنهاد می کند. قبل از شروع برنامه، مجموعه ای از نمودارها نمایش داده می شود که در آنها داده های مربوط به رژیم غذایی و فعالیت های بدنی فرد را در طول روز نشان می دهد. همچنین براساس گزارش ها، سبک زندگی و نوع ارتباطات فرد نیز بررسی شده و پیشنهاداتی به او ارائه می شود.

در صورتی که شخص کلید اشتباهی را فشار دهد، درخواست ارتباط او با دیگران فعال می شود و لیستی از افراد مختلف به او معرفی می شوند. در همین حین، سیستم کنترل خانه پیام می دهد که ایمیل جدیدی به شخص ارسال شده. در میان این حجم از اطلاعات پشت سر هم ممکن است کارآفرین گیج شود و با یک حرکت اشتباه باعث شود تا تلویزیون از او یک عکس سلفی گرفته و بین سایر کاربران به اشتراک بگذارد.

تصویر او با لباس خانه منتشر می شود و با افزایش پیام ها، سیستم دچار مشکل می شود و کرش می کند. تا راه اندازی مجدد سیستم خانه هوشمند، محیط خانه در تاریکی فرو می رود.

اینترنت اشیا هوشمند خانگی

با وجود همه سرفصل ها و بحث ها در مورد اینترنت اشیا و برنامه های کاربردی آن، تعدد دستگاه های متصل و ارزش گذاری های بازار، این پرسش مطرح می شود که پس از تسلط اینترنت اشیا بر خانه های هوشمند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا تصوری که در حال حاضر از خانه داریم تغییر خواهد کرد؟

خانه اولین جایی است که هویت خود را در آن می سازیم و جایگاه خود را در جهان مشخص می کنیم. با نگاه به خانه های نسل های گذشته می توان دریچه ای به زندگی آنها باز کرد و از ارزش ها و آرزوهای آنها مطلع شد. بنابراین این سوال مطرح می شود که خانه های هوشمند فعلی چه نکاتی درباره ی ما از خود نشان می دهند؟

تاریخچه مختصری از خانه هوشمند

شروع هوشمند سازی یا خودکارسازی خانه تقریبا از دو قرن پیش و با توسعه ی شبکه ی برق رسانی به خانه ها شروع شد. زمانی که اولین لامپ ها در خانه ها روشن شدند. این فناوری باعث شد تا از محدودیت های نیاز به نور طبیعی رها شویم هرچند معایب خود را نیز به همراه داشت.

بعدها وسایل برقی جایگزین ابزارهای دستی شدند و آنهایی که امکان حمل داشتند نیز به باتری مجهز شدند. اولین خانه های هوشمند باعث افزایش اوقات فراغت و زمان بیشتر برای اعضای خانواده شدند.

اولین سیستم اتوماسیون خانگی اینترنت اشیا در سال 1966 توسعه یافت. این سیستم به کاربران اجازه می داد تا لیست خرید ایجاد کنند، دمای خانه را کنترل کنند و لوازم خانگی را روشن و خاموش کنند. کامپیوتر آشپزخانه که در اواخر دهه 60 ساخته شد، می‌توانست دستور پخت نیز بسازد، اما به دلیل قیمت بالایش هرگز موفق نشد.

با اینکه تغییرات اجتناب ناپذیر است و پیشرفت فناوری باعث راحت تر شدن زندگی می شود اما از طرف دیگر ممکن است معایبی نیز داشته باشد. با پذیرش زندگی در یک خانه هوشمند، احتمالا داده ها و اطلاعات ما در اختیار شرکت ها و حتی سایر مردم قرار می گیرد و این موضوع باعث عدم رعایت حریم خصوصی افراد می شود.

هرچند امروزه در سراسر جهان می توان گفت دیگر حریم خصوصی مانند قبل وجود ندارد اما آیا لزوما توسعه ی اینترنت اشیا و هوشمند سازی خانه باعث بالاتر رفتن کیفیت زندگی شخصی و خانگی می شود؟ چگونه می توان اطمینان حاصل کرد که با استفاده ی روزافزون از فناوری های جدید هوشمند سازی، شأن و جایگاه خانه و خانواده همچنان حفظ خواهد شد؟

وضعیت اینترنت اشیا در حال حاضر

اینترنت اشیا (IoT) یکی از آن اصطلاحاتی است که اخیرا بسیار آن را می شنویم و از اهمیت آن با خبریم اما اطلاع کمی از تاثیرات احتمالی توسعه ی آن داریم. تحلیل ها بر این باور هستند که تا سال 2025 میلادی بیش از 75 میلیارد دستگاه در سراسر جهان به اینترنت اشیا متصل خواهند شد. با این حال دانستن این اعداد کمکی به دریافت ما از کاربردهای مفید و جزئیاتی که باعث بهبود کیفیت زندگی مان می شود، نمی کند.

اینترنت اشیا هنوز به عنوان یکی از ملزومات زندگی روزمره تبدیل نشده است. مانند گوشی های هوشمند که با ورودشان توانستند تحول عظیمی در استفاده از تلفن همراه به ارمغان بیاورند و از یک وسیله برای مکالمه، به جزء جدایی ناپذیر زندگی روزمره بدل شوند، لوازم اینترنت اشیا نیز ممکن است این سیر تحول را طی کنند. تحول در گوشی های هوشمند با عرضه گوشی آیفون در سال 2007 شروع شد. اما زمان این نقطه عطف هنوز برای اینترنت اشیا مشخص نیست.

مشکلات و معایب اینترنت اشیا

با گذشت زمان، هر روز محصولات جدیدتری برای خانه های هوشمند ارائه می شوند که می توان خانه را با آنها تجهیز کرد. هر کدام از این لوازم از طریق اینترنت به گوشی تلفن همراه متصل می شوند. با این حال هنوز مشخص نیست که این محصولات چقدر بالقوه مفید هستند و تا چه میزان نوآوری در آنها به کار رفته است.

برای مثال چند سال پیش یک سیستم مدیریت باغچه و باغ متصل به اینترنت ارائه شد. وظیفه ی این سیستم یکی نظارت بر خاک و دیگری پاسخ به داده های ارسال شده از شرایط باغ است. سیستم با استفاده از این داده ها اعلام می کند که کدام گیاه برای رشد به چه موارد و شرایط نگهداری نیاز دارد.

هرچند این سیستم به نظر مفید می رسد اما آیا به قدری ضروری است که بطور گسترده مورد استفاده قرار گیرد یا براساس آن شرایط باغ یا باغچه ی خانه ی خود را تغییر دهیم؟ این سیستم یکی از نمونه های ابزارهای هوشمند اینترنت اشیا است که هرچند کاربردی است اما ضرورتی به استفاده از آن وجود ندارد. همچنین با اختلال در یکی از اجزای این سیستم و قطع ارتباط آن با سایر تجهیزات، احتمالا نظم کل دستگاه های متصل به هم خواهد ریخت.

آینده اینترنت اشیا

در حال حاضر تجهیزات اینترنت اشیا بطور جداگانه از هم فعالیت می کنند و برای یکپارچه سازی آنها نیاز به ایجاد یک هاب مرکزی برای اتصال همه ی ابزارها و سیستم ها وجود دارد. همچنین یک رابط کاربری مناسب برای رفع مشکلات و ارتباط راحت تر با سیستم باید طراحی شود.

چیزی که در حال حاضر بر روی آن تبلیغ می شود سیستم هایی مستقل مانند سیستم های کنترل روشنایی و موسیقی است. هرچند در حال حاضر سیستم مدیریت هوشمند ساختمان یا BMS برای بهینه سازی مصرف انرژی با تنظیم تجهیزات گرمایشی و سرمایشی توسعه داده شده اند، اما اتصال آنها به اینترنت اشیا هنوز بطور کامل انجام نپذیرفته است.

همچنین باید پذیرفت که آیا در صورت اتصال خانه ی هوشمند به اینترنت اشیا، آیا افراد حاضرند اطلاعات خصوصی و زندگی شخصی شان توسط این تجهیزات ضبط و پردازش شود؟ به نحوی که حتی بیشتر از نزدیک ترین دوستان و اعضای خانواده درباره ما بدانند. هرچند شرکت ها اعلام می کنند که این سیستم ها اسرار کاربران را فاش نمی کنند اما آیا باز هم مردم به آنها اعتماد خواهند کرد؟

با همه ی اینها اما جهان به سمت پیشرفت فناوری حرکت می کند و دیر یا زود خانه هوشمند متصل به اینترنت اشیا به یک امر عادی و اجتناب ناپذیر تبدیل خواهد شد.